Sint Odulphusstraat
Als je op het Rembrandtplein woont, krijg je direct een beeld van degene naar wie het plein is vernoemd. Wie in de St. Odulphusstraat woont, moet het doen met de geringe informatie die het straatnaambordje verschaft: ‘Pastoor te Oirschot ± 840’. Deze bijdrage gaat over Sint Odulphus, de heilige die wel de Apostel der Friezen wordt genoemd en wiens vingerkootje in Best in een zilveren hand wordt bewaard. Zijn kerkelijk feest wordt gevierd op 12 juni.
Sint Odulphus werd omstreeks 775 geboren in de boerderij van zijn vader in Verrenbest, tot de zestiende eeuw een deel van Oirschot en daarna van de nieuwe gemeente Best. Odulphus wordt priester en later pastoor in Oirschot. Later wordt hij kloosterling bij de kanunniken in Utrecht en uiteindelijk apostel in Friesland, vanuit Stavoren. Daarom noemt men hem ook wel Apostel der Friezen. Omstreeks 865 overlijdt Odulphus op hoge leeftijd in Utrecht. Later wordt hij heilig verklaard. Rond 1600 liet bisschop Sasbout Vosmeer het skelet van de heilige opgraven. Best kreeg in 1620 een vingerkootje van het opgegraven skelet als relikwie. Pastoor Willem Heerbeeck haalde deze relikwie uit Utrecht en liet een reliekschrijn maken: een zilveren hand.
Het geboortehuis van Sint Odulphus heeft zich volgens de overlevering ongeveer op de plek bevonden waar nu de Sint Odulphuskerk in Best staat. Het is de enige kerk in Nederland vlakbij de geboortegrond van een heilige. Het eerste kerkgebouw ontstond door de verbouwing van het geboortehuis tot een houten kapel. De huidige Sint Odulphuskerk is niet de eerste parochiekerk van Best maar de derde, een kruisbasiliek, in neogotische stijl. De eerste steen werd in 1880 gelegd.
Op het kerkplein in Best staat een standbeeld uit 1901 van Odulphus. Dit standbeeld sierde vroeger het inmiddels afgebroken Sint Odulphus-huis.
Al in 1949 wilde het gemeentebestuur van Best een gemeentewapen met daarin afgebeeld Odulphus. De Hoge Raad van Adel gaf echter geen goedkeuring. Volgens de heraldiek mogen gemeentewapens wel figuren dragen van burgerlijke besturen maar niet van kerkelijke. Na verschillende afkeuringen werd in 1980 bij Koninklijk Besluit het gemeentewapen alsnog goedgekeurd met de volgende omschrijving: ‘In de keel de Heilige Odulphus van zilver. Het schild gedekt met een gouden kroon van drie bladeren en twee parels.’
‘De gemeentevlag van Best bestaat uit twee boven elkaar liggende banen van geel en zwart. In het midden staat een rode ruit, een kruis en drie gele appels, de symbolen van Sint Odulphus. In zijn linkerhand draagt hij de bijbel en in zijn rechterhand een appel. Die appel is een symbool voor gehoorzaamheid.’
Hans Hoekstra
1 december 2005
Vermelding bronnen:
Encyclopedie van Holllandse Heiligen door Mohamed El-Fers
Website van de Sint Odulphus-parochie
Website van het Meertens Instituut
