75 jaar Het Witte Dorp - dankzij Dudok
Willem Marinus Dudok, geboren op 6 juli 1884 te Amsterdam, volgde na de HBS in Amsterdam en de Cadettenschool in Alkmaar de opleiding tot ‘luitenant-ingenieur’ aan de Koninklijke Militaire Academie te Breda. Gedurende die opleiding voelde hij zich sterk aangetrokken tot de ingenieurs-vakken waterbouwkunde maar vooral bouwkunde. In 1913 werd hij gemeentearchitect in Leiden. In 1915 werd Dudok benoemd tot directeur Publieke Werken in Hilversum en vanaf 1927 was hij daar werkzaam als gemeentearchitect.
Dudok behoorde niet tot een bepaalde stroming, maar stond open voor het beste wat de verschillende stromingen hem boden. Zo had hij in zijn jonge jaren contact met Hendrik P. Berlage, bekend van De Amsterdamse school. Aanvankelijk volgde Dudok de rationalistische stijl van Berlage, maar allengs voelde hij zich hierdoor te veel beperkt en ging experimenteren met o.a. het expressionisme. Hij was ook goed bevriend met de bekende architect Jacobus J.P. Oud. Oud is onder meer bekend geworden als lid van kunstbeweging ‘De Stijl’ en voorvechter van de moderne architectuur. Deze invloed is in het werk van Dudok terug te zien. In het Hilversumse raadhuis (1923-1931) is onmiskenbaar de invloed van Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright zichtbaar. Dudok werd mede door dit ontwerp wereldberoemd. Dudok behoort ongetwijfeld tot de belangrijkste Nederlandse architecten en stedenbouwkundigen uit de 20ste eeuw.
Dudok is tientallen jaren bepalend geweest voor de uitbreidingen en de samenhangende woningbouw in Hilversum. Hij is ontwerper van hele wijken en openbare gebouwen; van raadhuis en scholen tot begraafplaatsen. In de voor- en naoorlogse periode heeft hij echter ook veel opdrachten buiten Hilversum gedaan zowel in binnen- als buitenland. Zo ook in 1935 het ontwerp voor het Witte Dorp in Eindhoven.
Het oorspronkelijk ontwerp van het Witte Dorp was veel grootschaliger dan het Witte Dorp nu in werkelijkheid is. Het betrof het gebied van de Geldropseweg tot aan de overzijde van de Piuslaan en van de Petrus Dondersstraat tot aan de Heezerweg.
Met de bouw werd in 1937 begonnen, maar door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in mei 1940 is het plan nooit in zijn volledigheid gerealiseerd. Het Witte Dorp bleef beperkt tot 264 woningen, waar in het oorspronkelijke plan het bijna 3 keer zo veel woningen met een kerk en een school betrof. De architectuurstijl van het huidige Witte Dorp is een prachtig voorbeeld van de zogenoemde ‘Nieuwe Zakelijkheid’.
Na de Tweede Wereldoorlog werd het plan weer ter hand genomen. De structuur van de uitbreiding was al door Dudok ontworpen, maar werd ingevuld op basis van de toen heersende woningnood. De wederopbouwperiode had nog een lange aanloop nodig. De buurt werd tussen 1950-1954 grotendeels uitgebreid met woningen, die zijn ontworpen door architect J.J.W. Franswa (bron: Welstandsnota Tuindorp 2004). Pas in de loop van de jaren ‘50 werd de wijk Tuindorp de Burgh uitgebreid tot aan de Piuslaan met wisselende architectonische stijlen.
Willem Marinus Dudok overleed in Hilversum in 1974 en ligt aldaar begraven op de door hem zelf in 1929 ontworpen Noorderbegraafplaats.
In 2001 is het gehele Witte Dorp aangemerkt als rijksmonument, waar het voorheen al de status van beschermd stadsgezicht had. In 2014 bestaat het Witte Dorp 75 jaar. Dit historische feit gaat natuurlijk groots gevierd worden. Dat alles dankzij Dudok!
Redactie: Boy de Jong en Karel Smit